यस ज्यानुवरीमा कापेलिटेदास, हेलसिंकीमा नेपाली समकालीन कलाकार जेसस श्रेष्ठसँगको एकल प्रदर्शनी सांस्कृतिक डायस्पोरा मनाईदैछ ।
युरोपमा आफ्नो कलात्मक यात्राको बारेमा सोध्दा उनले जवाफ दिए, ‘यो यात्रामा पीडासँगै सुख, शङ्कासँगै स्पष्टता पनि भेट्टाएँ । कलाकार हुनु कसैको लागि कहिल्यै सजिलो पेसा थिएन र छैन पनि, तर यो यात्रा आज मेरो र मेरो देशको लागि सार्थक भएको छ।’
काठमाडौंको भन्दा आधा जनसंख्या भएको फिनल्याण्ड, अध्यागमन र माइग्रेसनसँग नयाँ भए तापनि प्रदर्शनीका लागि अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्र उपलब्ध गराउने अन्तर्राष्ट्रिय कलाकारलाई स्वागत गर्ने पहिलो मुलुक बनेको छ ।
धेरै अन्तर्राष्ट्रिय कलाकारहरूको बीचमा जेसस श्रेष्ठले भिजुअल आर्ट, डिजाइनिङ र क्युरेटिङमा स्नातकोत्तर गरी फिनल्याण्डमा सफल करियर बनाएका छन् ।
श्रेष्ठले नेपाल र फिनल्याण्डमा साना साना एकल प्रदर्शनी गर्दै आएका थिए । यद्यपि, यो उनको पहिलो ठूलो एकल प्रदर्शनी हो जसले हेलसिंकी शहरको ध्यान प्राप्त गर्न सफल भयो ।
आयोजना गरिएको हेलसिंकीको कला केन्द्रमा धेरै दिग्गज कलाकारहरू, गायकहरू र कलाकारहरूका लागि काम गर्ने ठाउँ पनि हो । प्रदर्शनीलाई हेलसिंकी शहरले गर्वका साथ प्रचार गरेको थियो ।
प्रदर्शनी सांस्कृतिक डायस्पोरा नयाँ देशमा अनुकूलनको प्रक्रियामा, फिनल्याण्डमा सांस्कृतिक आत्मसातले कलाकारको शैली, प्रविधि र कथा कथन विधिहरू कसरी परिवर्तन गर्यो भन्ने बारेमा हो ।
नेपालीको रूपमा फिनल्याण्डमा बस्दा उनको कलात्मक करियरमा फाइदा र बेफाइदा रहेको उनले बताएका छन् । उनले फिनल्याण्डमा घर अनुभव गरे तापनि उनको बाल्यकालको पृष्ठभूमिसँग सन्तुलनमा रहेको दैनिक जीवनमा संस्कृतिको द्वन्द्व प्रदर्शित चित्रहरू मार्फत झल्कनेछ ।
सांस्कृतिक डायस्पोराले विभिन्न चित्रकला शैलीहरू परम्परागत चित्रहरू, समकालीन कला, सार कला र स्थापना कला प्रदर्शन गरेको छ ।
यसले श्रोताहरुलाई कसरी उनको पारम्परिक चित्रकलाले अन्त्यमा सार कला बन्दै अस्तित्व र प्रारम्भिक दर्शनको अर्थ गुमाउँदै गएको भन्ने यात्रामा लैजानेछ । यो यस्तो कलात्मक यात्रा हो जसले सौन्दर्यशास्त्र, छवि र यसको अर्थले हाम्रो साधारण बुझाइलाई प्रश्न गर्नेछ ।
श्रेष्ठले हामीलाई भने कि, नेपाली हुनु र कलाकार हुनु भनेको संघर्षरत जीवनशैलीको उत्तम संयोजन हो । तर, कला बेच्न र राष्ट्रिय स्तरबाट जनसहयोग प्राप्त गर्न पाउनु पनि एउटा कोसेढुङ्गा हो, र यो सफलता देशको नाम अन्तर (राष्ट्रिय स्तरमा लैजान सकिएकोमा उनि गर्व गर्छन् ।
धेरै अन्तर्राष्ट्रिय कलाकारहरूको बीचमा जेसस श्रेष्ठले भिजुअल आर्ट, डिजाइनिङ र क्युरेटिङमा स्नातकोत्तर गरी फिनल्याण्डमा सफल करियर बनाएका छन् ।
श्रेष्ठले आफ्नो दैनिक जीवनमा र नियमित जीवनशैलीमा पनि सांस्कृतिक पहिचानलाई प्रवद्र्धन गर्ने विचार लिएर निरन्तर काम गरिरहेका छन् ।
उनले आफ्नो कलाबारे टिप्पणी गर्छन्, ‘आफ्नो भित्री भावनालाई चित्रका माध्यमबाट अभिव्यक्त गर्नु कलात्मक सौन्दर्य हो, अनुपम उत्पत्तिको अनुभूति कामबाट बाँड्ने जोश हो ।’
ग्यालरिस्ट उल्ला कुरोनेनसँगको कुराकानीमा उनले भनिन्, ‘यो केवल सुरुवात हो र आशा छ कि त्यहाँ धेरै अन्य प्रदर्शनीहरू हुनेछन् जसले फिन्निशहरु र अन्य युरोपेलीहरूलाई विविधताको बारेमा एक्सपोजर प्रदान गर्नेछ ।’
धेरै आगन्तुकहरूले कला कार्यमा उनीहरूको प्रतिक्रिया र धन्यवाद टिप्पणीहरू लेखेका छन् ।
श्रेष्ठ र उल्ला कुरोनेन मिलेर प्रतिक्रियाहरुलाई सम्मान गर्दै धन्यवाद पनि मनन गरेका छन् । यसले फिनल्याण्डमा नेपाली तथा अन्तर्राष्ट्रिय कलाकारका लागि धेरै संजाल र प्लेटफर्म खोल्ने विश्वास उनीहरुको छ ।
प्रदर्शनीले यो पनि बताउँछ कि कसरी बुद्ध पात्रहरूको चित्रकला फिनल्याण्डमा धार्मिक चरमपन्थको पक्षपाती हुन्छ ।
उदाहरणको रुपमा तीन भैरवलाई ‘आनन्द’, ‘क्रोध’ र ‘डर’ को रूपमा रंगीन गोलाहरूसहित रूपक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । यो तीन कलाकृति बहुसांस्कृतिकताको लोकप्रिय कलाकृति हो ।
बुद्ध, भैरव वा अन्य व्यक्तित्वहरू नेपालमा सद्गुणका प्रतीक हुन् भन्ने कुरा कलाकारले आफ्ना कलाकृतिहरूमार्फत दर्शकमाझ बताउन चाहन्छन् र धार्मिक पूर्वाग्रहलाई पन्छाएर कला र संस्कृतिबीचको सम्बन्ध विकास गर्न चाहन्छन् ।
प्रदर्शनीले अङ्ग्रेजीमा छोटो व्याख्याद्वारा पछ्याइएको छ, जसले दर्शकहरूलाई उनीहरूको सम्बन्धित जीवनलाई प्रतिबिम्बित र मूल्याङ्कन गर्दै प्रश्न गर्दछ ।
श्रेष्ठले दर्शकलाई प्रश्न गर्ने र प्रदर्शनीमा सहभागी गराउने उदेश्यले प्रत्येक चित्रको व्याख्यालाई कुराकानीको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन् ।
यो विभिन्न जाति, राष्ट्रियता र धर्मका दर्शकहरूको लागि लक्षित छ । सांस्कृतिक डायस्पोराले संस्कृतिहरू बीचको टकरावलाई कसरी मनाउन सकिन्छ र सांस्कृतिक विविधताका साथ हाम्रो नयाँ आविष्कारलाई कसरी पोषण गर्दछ भन्ने बारेमा दर्शकहरुलाई आकर्षित गरेको छ ।
श्रेष्ठले तैल चित्रकलामा दशकौंदेखि काम गर्दै आएका छन् । उनी सांस्कृतिक संरक्षणमा उत्सुक र दृढ विश्वास गर्छन् । यो युरोपेली समाज, विशेष गरी स्क्यांदिनेवियाली समाजलाई शिक्षित गर्ने कोशिश पनि हो कि छविहरूले कलाकारको पृष्ठभूमीको मापदण्ड हुनु हुँदैन ।
उनले मानिसहरूलाई कलाको कदर गर्न र आ-आफ्नो समकालीन र अमूर्त विचारहरू कला कार्यमा प्रतिबिम्बित गर्न अनुरोध गरेका छन् ।
कलाकार, जाति, राष्ट्रियता र धर्मभन्दा बाहिरका दर्शकहरूसँग सहभागितामूलक अवलोकन गर्न चाहन्छन् । श्रेष्ठले नेपाली कलाकारिता र कला बजारलाई अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा चम्काउने उदेश्य बोकेको बताएका छन् ।