काठमाडौं– बान्तावा राई समुदायमा प्रचलित र हाल लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेको मुन्दुमी रिसिया ‘होप्माछाम’ सम्बन्धी वृत्तचित्र निर्माण गरिएको छ।
उक्त वृत्तचित्र शनिबार काठमाडौंको कोटेश्वरस्थित ग्रामर कलेजमा विशेष कार्यक्रममार्फत सार्वजनिक गरिएको हो।
किरात राई यायोक्खाका तत्कालीन अध्यक्ष यशोदा राईको संयोजनमा, किरात राई प्रज्ञा परिषद्को निर्माण तथा शालिक राईको निर्देशनमा तयार गरिएको ‘होप्माछाम’ वृत्तचित्र दश मिनेटको छ।
‘भोजपुरमा बान्तावा राईहरूको चलनमा रहेको रिसियालाई वृत्तचित्र बनाएर सार्वजनिक गरेका छौं,’ निर्देशक राईले भने, ‘हाम्रा पुर्खाहरूले मुन्दुमी आध्यात्मिक शक्ति जगाउँथे, र शक्ति जागेपछि विभिन्न प्रदर्शनका क्रममा हातमै कोदोको फुल झार्ने चलन रहेछ।’
वृत्तचित्रबारे उनले थपे, ‘यो अत्यन्त शक्तिशाली मुन्दुमी रिसिया हो। यसलाई गाउन नजाने मृत्यु समेत हुन सक्ने विश्वास भएकाले यसलाई ‘मृत्युको गीत’ पनि भनिन्छ।’
संस्कृति अध्येता कमलजङ्ग राईका अनुसार भोजपुरको ‘औलिया’ भन्ने ठाउँका एकजना बुढा व्यक्तिलाई मात्र अहिले होप्माछामकाे ज्ञान छ।
‘होप्माछाम भनेको मुन्दुमी साहित्यको महाकाव्य हो, तर यसमा आध्यात्मिक शक्ति पनि हुन्छ,’ उनले भने, ‘रिसिया दुई पक्षका व्यक्तिले गाउँछन्, सपनामा देखेकाले गाउँछन्, अरू सुनेकाले पनि गाउँछन्। तर सुनेर गाएको सपनामा देखेकालेजति शक्तिशाली हुँदैन। उनीहरूले कोदो वा धानको फुल झार्न सक्दैनन्।’
उनका अनुसार होप्माछाम जान्ने व्यक्तिले मुन्दुमी रिसिया गाउँदै जाँदा हातमै कोदो वा धानको फुल झार्न सक्ने क्षमता राख्छन्।
वृत्तचित्रमा पनि सोही कुरा चित्रण गरिएको छ।
मुन्दुम अध्येता भोगीराज चाम्लिङका अनुसार होप्माछाम किरातीहरूको आदिम कालमा विकास भएको दार्शनिक दृष्टिकोणको काव्य–भण्डार हो।
‘किनभने होप्माछाममा गाइने मुन्दुममा सृष्टिको कथा वर्णन हुन्छ,’ उनले भने।
किरात राई यायोक्खाका अध्यक्ष जीवन हाताचो राईको प्रमुख आतिथ्यतामा सम्पन्न कार्यक्रममा यायोक्खाका पूर्वअध्यक्ष यशोदा राई, परिषद्का जयकुमार राई, डा. तारामणि राई लगायत किरात समुदायकाे अगुवाहरूकाे उपस्थिति थियो।